Karagöz'ün tam olarak yaşayıp yaşamadığı tespit edilememiş olup, birbirinden farklı hikayeler anlatıla gelmiştir. Birçok rivayet ortaya atılmış, ancak tam olarak ispat edilememiştir.
Rivayete göre Osmanlı Devleti'nin kurucusu olan Osman Bey'in en büyük arzusu Bursa'yı feth ettiği zaman büyük bir cami inşa ettirmektir. Ancak hastalanır ve oğlu Orhan Bey'e vasiyet eder. Orhan Bey ilk iş olarak yurdun dört yanına haber salar. İşinin ehli usta ve kalfalar bulunur. Hemen ardından cami inşaatına başlanır ancak isler ağır gitmektedir.
Şimdi gelelim Karagöz'ün Türklerde doğusuna ve gölge oyununun doğusuna. Kahramanlarımız,Hacı İvaz veya Hacı Ayvat diye bilinen Yörükçe Halil, yani gölge oyununun Hacivat Çelebisi ve Bali Çelebi, Kırgız Türklerinden göçebe demirci ustası Karagöz. Siyah top sakalı,kalın kara kaşları sayesinde bu isimle anılıyordu.
Bu iki zat caminin inşaatının yavaş gidisinin nedeni olarak görülmüştü. Çünkü karsılaştıkları an diğer isçilerinde çalışmasına mani olacak şekilde komik sözler ve davranışlar ile işi aksattırıyorlardı. Sonunda bu durum padişahında kulağına gitmiş,padişah onların hemen cezalandırılmasını istemişti. Onları çekemeyen Mimarbaşı ve diğerleri kötü haberi hemen onlara yetiştirdiler. Karagöz'e idam, Hacivat'a ise sürgün uygun görülmüştü. Karagöz kararı duyunca sol elini sakalının altına yumruk seklinde koyar ve sağ elini sallayarak, 'Adam sende, Allah'a bir can borcum var. Cezama razıyım.' der ve idam edilir. Hacivat ise sevgili dostunun bu haline üzülür, iki elini sakalının altına koyarak isyanını dile getiren sözler söyler.
Karagöz Bursa yakınlarında bir yere gömülür. Hacivat yanına zenginlerin beslediği tazıları alarak Mekke ye doğru yola çıkar. Bir handa mola verdiği sırada birkaç eşkıya tarafından soyulmak amacı ile katledilir. Tazılardan bir tanesi eşkıyaları takip eder ve Hacivat'ın kanlı elbisesi sayesinde onları Mekke'de yakalatır.
Bu iki arkadaşı hüzünlü akıbeti sultan Orhan'ı çok üzer. Geceleri kabus görür ve hiç tanımadığı bu şahısların rüyalarına girmesi kendisini çok etkiler.
Bu sırada Bursa'da Medrese'de mollalara ders veren ünlü bilgin Şeyh Mehmet Küsteri bir gün padişahın huzurunda sohbet ederken konu Karagöz ile Hacivat'a gelir. Küsteri,'Sultanim insanların bedeni ölür ama onları ölümsüzleştiren şeyler vardır.' der.
Padişah şaşkınlıkla şeyhe bakar. Şeyh başındaki ipek sarığı çıkarır, dört köse bir çerçeveye gerer. Arkasına yağ kandilini koyar. Çarıklarını çıkararak gölgelerini perde arkasından yansıtır. Birini Hacivat diğerini de Karagöz gibi konuşturur.Padişah çok etkilenir. 'Şeyhim bundan böyle bu adamlar bu perdede tasvir edilsinler.' der.
Şeyh kandili söndürür ve 'Söndü semia gaip oldu zilli tasvir perdede.' der. Bu beyaz perde fani dünyayı, gölgeler ölümlü insani, kandilden çıkan ışıkta ruhumuzutemsil eder. Karagöz perdesine Küsteri Meydanı denir. Rivayete göre Küsteri ilk Karagöz Hacivat tasvirlerini yaratmıştır.
Bu efsaneye göre Karagöz Bursa'da kimine göre de Kırklareli'nde yaşamıştır. Netice itibari ile halka mal olmuş bu gölge oyunu kahramanlarımız içimizden çıkarak bugüne kadar gelmiştir. Geleneksel Oyunlarımızın merkezi ağırlıklı olarak her zaman İstanbul olmuştur. Zamanla yurdun tamamına yayılmış, oradan da sınırlarımızı aşmıştır.
Paz Ara. 21, 2008 4:48 pm